Doom و کابوس دیسک‌های خالی وقتی نسخه فیزیکی فقط یک کلید دانلود است!
فکر کن کلی صبر کردی، پول جمع کردی، رفتی نسخه فیزیکی بازی محبوبت، Doom: The Dark Ages، رو خریدی. با ذوق و شوق میای خونه، دیسک رو میذاری تو دستگاه، منتظری که اون جهنم آشنای «دوم» رو دوباره تجربه کنی. اما چی می‌بینی؟ یه پیغام خشک و خالی که میگه: «داداش، شرمنده! اول باید وصل شی به اینترنت و کل بازی رو دانلود کنی!» یعنی رسماً اون دیسک خوشگل و براقی که دستته، بیشتر شبیه یه زیرلیوانی گرون‌قیمته تا یه بازی کامل! این دقیقاً بلاییه که سر خریداران نسخه‌های فیزیکی Doom: The Dark Ages اومده و صدای اعتراض خیلی‌ها رو درآورده.
H2: اصل ماجرا چیست؟ دیسکی که فقط نام «دوم» را یدک می‌کشد!
بذارید قضیه رو شفاف‌تر براتون بگم. طبق گزارش‌هایی که از طرف گیمرهایی که به نسخه‌های اولیه بازی دسترسی پیدا کردن منتشر شده، دیسک فیزیکی Doom: The Dark Ages، عملاً حاوی فایل‌های کامل بازی نیست. یعنی شما یه دیسک بلو-ری می‌خرید، اما توش به جای ده‌ها گیگابایت دیتا، فقط یه چند مگابایت ناقابل اطلاعات پیدا می‌کنید!
وبسایتی به اسم “DoesItPlay?” که کارش دقیقاً بررسی همینجور مسائل و حفظ و نگهداری بازی‌های ویدیوییه، رسماً اعلام کرده که کاربرانی که به نسخه فیزیکی این شوتر جدید id Software دسترسی داشتن، گزارش دادن که فقط بخش خیلی کوچیکی از فایل‌های بازی روی دیسک موجوده. تو توضیحات سایت اومده: “فقط ۸۵ مگابایت روی دیسک وجود داره. وقتی سعی می‌کنید بازی رو اجرا کنید، از شما خواسته میشه که به صورت آنلاین آپدیت کنید و کل بازی رو دانلود کنید.”
این وبسایت حتی پا رو فراتر گذاشته و تو شبکه اجتماعی X (همون توییتر سابق) اسکرین‌شات‌هایی رو منتشر کرده که توسط یکی از حامیانشون تو Patreon به دستشون رسیده. این اسکرین‌شات‌ها به وضوح نشون میدن که حجم کل فایل‌های روی دیسک فقط و فقط ۸۵.۰۱ مگابایته! بعدش هم یه اسکرین‌شات دیگه از پیغامی که روی صفحه ظاهر میشه: “شما باید برای آپدیت Doom: The Dark Ages به اینترنت متصل شوید.” یعنی رسماً هیچ راه فراری نیست!
وضعیت روی ایکس‌باکس کمی بهتر، اما همچنان ناامیدکننده
جالبه بدونید که “DoesItPlay?” گزارش داده که نسخه‌های فیزیکی مخصوص کنسول Xbox Series X، حدوداً ۳۰۰ مگابایت دیتا روی دیسک دارن. که خب، اینم در مقابل حجم اصلی بازی تقریباً هیچیه! تازه بعد از اینکه این ۳۰۰ مگابایت رو هم نصب می‌کنید، یه صفحه براتون باز میشه که سه تا گزینه برای دانلود نسخه کامل بازی پیش روتون میذاره. یعنی حتی اون ۳۰۰ مگابایت هم فقط یه جور مقدمه‌چینی برای دانلود اصلیه!
H2: مقایسه با غول دیجیتال: حجم واقعی بازی چقدر است؟
حالا شاید بپرسید مگه حجم اصلی بازی چقدره که این ۸۵ مگابایت یا ۳۰۰ مگابایت در مقابلش هیچه؟ خب، اگه یه سری به صفحه بازی تو استیم بزنید، تو قسمت حداقل سیستم مورد نیاز و سیستم پیشنهادی، ذکر شده که برای نصب بازی به ۱۰۰ گیگابایت فضای خالی روی هارد نیاز دارید! تازه، حدود ۶۷ گیگابایت از این حجم رو می‌تونستید قبل از تاریخ انتشار رسمی بازی (۱۵ می) پیش‌دانلود (Preload) کنید.
حالا خودتون حساب کنید: یه دیسک با ۸۵ مگابایت دیتا در مقابل یه بازی ۱۰۰ گیگابایتی! این مثل اینه که شما یه ماشین سفارش بدی، بعد روز تحویل ببینی فقط فرمون و چهارتا لاستیک برات آوردن، بقیه‌اش رو باید خودت از کارخونه دانلود کنی! واقعاً خنده‌داره، نه؟
H2: این یک اتفاق تازه نیست: نگاهی به گذشته و آینده «دیسک‌های ناقص»
متاسفانه باید بگم که این اولین باری نیست که شاهد چنین حرکتی از طرف ناشرها هستیم. همین چند وقت پیش، بازی Indiana Jones and The Great Circle که اون هم توسط همین بتسدا (Bethesda) منتشر شده، دقیقاً همین مشکل رو داشت. یعنی دیسک فیزیکیش فایل‌های کامل بازی رو نداشت و برای بازی کردن حتماً باید به اینترنت وصل می‌شدید و بقیه‌اش رو دانلود می‌کردید.
انگار این قضیه داره تبدیل به یه رویه عادی برای بعضی از شرکت‌ها میشه. حتی خبرهایی به گوش میرسه که تو تاریخ ۲۴ آوریل اعلام شده بود که نسخه‌های فیزیکی اکثر بازی‌های تردپارتی (Third-Party) برای کنسول آینده نینتندو سوییچ ۲ (Switch 2)، به جای خود بازی کامل، حاوی یه “کارت کلید بازی” (Game Key Card) خواهند بود. یعنی شما با اون کارت فقط می‌تونید بازی رو از فروشگاه آنلاین نینتندو (eShop) دانلود کنید! رسماً دیسک و کارتریج دارن تبدیل میشن به یه مجوز دانلود، نه خود محصول!
این دست تصمیمات از طرف ناشرها، گاهی اوقات باعث واکنش‌های شدیدی از طرف جامعه بازیکن‌ها میشه. نمونه‌اش رو همین چند وقت پیش تو ماجرای بازی تکن ۸ و بحران تغییر تیم بالانس پس از آپدیت فاجعه‌بار فصل دوم دیدیم که چطور یه آپدیت اشتباه می‌تونه یه بازی رو تا مرز سقوط پیش ببره و سازنده‌ها رو مجبور به عقب‌نشینی و تغییرات اساسی کنه. اینجا هم با یه تصمیم دیگه از طرف یه ناشر بزرگ (بتسدا) روبرو هستیم که قطعاً صدای خیلی از طرفدارای نسخه‌های فیزیکی رو درآورده.
H3: چرا شرکت‌ها به این سمت می‌روند؟ دلایل پشت پرده این تصمیمات عجیب
خب، سوال اصلی اینه که چرا شرکت‌های بازیسازی، به خصوص برای بازی‌های بزرگی مثل Doom، دست به چنین کاری میزنن؟ دلایل مختلفی می‌تونه پشت این قضیه باشه:
کاهش هزینه‌ها: تولید و توزیع دیسک‌های بلو-ری، مخصوصاً اگه قرار باشه چندتا دیسک برای یه بازی حجیم استفاده بشه، هزینه داره. با قرار دادن فقط بخش کوچکی از دیتا روی دیسک، شرکت‌ها می‌تونن تو هزینه‌های تولید و حمل و نقل صرفه‌جویی کنن.
پچ روز اول (Day One Patch): خیلی از بازی‌ها موقع انتشار، یه پچ حجیم هم دارن که مشکلات بازی رو برطرف می‌کنه یا محتوای جدیدی اضافه می‌کنه. با این روش، شرکت مطمئن میشه که همه بازیکنا، حتی اونایی که نسخه فیزیکی خریدن، مجبورن آخرین نسخه بازی رو با تمام آپدیت‌ها دانلود و نصب کنن.
مقابله با بازار دست دوم (شاید!): هرچند این روش مستقیماً جلوی فروش بازی دست دوم رو نمی‌گیره، اما تجربه خرید نسخه فیزیکی رو اونقدر ناخوشایند می‌کنه که شاید بعضی‌ها رو به سمت خرید نسخه دیجیتال سوق بده. البته این بیشتر یه حدس و گمانه.
کنترل بیشتر روی توزیع: وقتی بخش اصلی بازی باید دانلود بشه، شرکت کنترل بیشتری روی اینکه کی و چطور به بازی دسترسی پیدا می‌کنه، داره.
جلوگیری از لیک شدن زودهنگام بازی کامل (شاید!): اگر بازی کامل روی دیسک نباشد، حتی اگر دیسک‌ها زودتر به دست خرده‌فروشان یا کاربران برسد، تا زمان فعال شدن سرورهای دانلود، کسی نمی‌تواند بازی کامل را تجربه کند.
اما آیا این دلایل، این حرکت رو توجیه می‌کنه؟ برای خیلی از گیمرها، مخصوصاً کلکسیونرها و اونایی که به اینترنت پرسرعت و نامحدود دسترسی ندارن، جواب قطعاً “نه” هست.
H2: خشم گیمرها و ناقوس مرگ برای کلکسیونرهای فیزیکی
اینکه شما پول میدی برای یه نسخه فیزیکی، انتظار داری که خود بازی رو داشته باشی، نه یه کلید برای دانلودش! این حرکت بتسدا و id Software، خشم و ناامیدی زیادی رو بین طرفدارای Doom و به طور کلی، خریداران نسخه‌های فیزیکی ایجاد کرده.
کلکسیونرها، قربانیان اصلی این ماجرا
برای یه کلکسیونر، داشتن دیسک فیزیکی بازی، یه ارزش معنوی و حتی مادی داره. اونا دوست دارن بازی‌هاشون رو تو قفسه ببینن، دفترچه‌هاشون رو ورق بزنن (البته اگه هنوز دفترچه‌ای تو جعبه بازی باشه!) و از داشتن یه نسخه کامل و قابل بازی، حتی سال‌ها بعد از انتشار، لذت ببرن. حالا تصور کنید یه کلکسیونر، دیسک Doom: The Dark Ages رو میخره و می‌بینه که بدون اینترنت، عملاً هیچ ارزشی نداره. اگه یه روزی سرورهای بتسدا برای این بازی خاموش بشن، اون دیسک رسماً تبدیل به یه تیکه پلاستیک بی‌مصرف میشه! این یعنی مرگ تدریجی کلکسیون‌های فیزیکی.
حس مالکیت از دست رفته
یکی دیگه از مشکلات این روش، از بین رفتن حس مالکیت واقعیه. وقتی شما یه بازی دیجیتال می‌خرید، در واقع دارید لایسنس استفاده از اون بازی رو تهیه می‌کنید، نه خود بازی رو. اما نسخه فیزیکی، همیشه این حس رو میداد که شما “صاحب” اون بازی هستید. حالا با این دیسک‌های ناقص، این حس هم داره کمرنگ و کمرنگ‌تر میشه.
H3: مشکل کجاست؟ پیامدهای دیسک‌های نیازمند به اینترنت
جدا از بحث کلکسیونرها و حس مالکیت، این قضیه پیامدهای عملی و جدی دیگه‌ای هم داره:
وابستگی به اینترنت: همه جای دنیا، همه گیمرها، به اینترنت پرسرعت، پایدار و نامحدود دسترسی ندارن. برای این افراد، دانلود ۱۰۰ گیگابایت دیتا می‌تونه یه کابوس واقعی باشه. ممکنه ساعت‌ها یا حتی روزها طول بکشه و هزینه زیادی هم داشته باشه.
حفظ و نگهداری بازی (Game Preservation): این مهمترین نکته است. بازی‌های ویدیویی بخشی از تاریخ و فرهنگ ما هستن. اگه قرار باشه برای اجرای یه بازی، همیشه به سرورهای یه شرکت وابسته باشیم، تکلیف چی میشه وقتی اون شرکت تصمیم بگیره سرورها رو خاموش کنه؟ اون بازی برای همیشه از دست میره. دیسک‌های فیزیکی کامل، یکی از بهترین راه‌ها برای حفظ بازی‌ها برای نسل‌های آینده بودن. اما با این روش جدید، این امکان هم داره از بین میره.
مشکلات سرور و دانلود: کیه که تجربه تلخ قطعی سرور موقع دانلود یه فایل حجیم رو نداشته باشه؟ یا سرعت پایین دانلود که اعصاب آدم رو خرد می‌کنه. اینا همگی مشکلاتی هستن که خریداران این دیسک‌های “مثلاً فیزیکی” باید باهاشون دست و پنجه نرم کنن.
ارزش فروش مجدد: وقتی دیسک شما عملاً فقط یه کد دانلوده، ارزش فروش مجددش هم به شدت پایین میاد. کی حاضره برای یه دیسک خالی پول بده، وقتی می‌دونه باید کلی هم برای دانلودش وقت و هزینه صرف کنه؟
H2: Doom، میراثی که زیر سوال می‌رود؟
سری Doom همیشه به خاطر گیم‌پلی سریع، هیجان‌انگیز و البته، دسترسی راحتش معروف بوده. شما دیسک یا فلاپی (برای قدیمی‌ترها!) رو میذاشتی و بازی می‌کردی. خبری از دانلودهای حجیم و اتصال دائم به اینترنت نبود. Doom یه نماد از دوران طلایی بازی‌های شوتر اول شخصه که می‌تونستی بدون دردسر ازشون لذت ببری.
حالا اینکه جدیدترین نسخه این سری افسانه‌ای، با چنین سیاستی منتشر میشه، یه جورایی به اون میراث هم لطمه میزنه. طرفدارای قدیمی Doom انتظار نداشتن که برای تجربه نسخه جدید، با چنین موانعی روبرو بشن. این حرکت، این سوال رو تو ذهن خیلی‌ها ایجاد می‌کنه که آیا id Software و بتسدا، دیگه اهمیتی به طرفدارای قدیمی و اونایی که ارزش واقعی نسخه‌های فیزیکی رو می‌دونن، نمیدن؟
H2: آینده بازی‌های فیزیکی: آیا به سمت یک موزه دیجیتال می‌رویم؟
این اتفاقات، یه تصویر نگران‌کننده از آینده بازی‌های فیزیکی ترسیم می‌کنه. اگه این روند ادامه پیدا کنه، دیگه چیزی به اسم “نسخه فیزیکی کامل” نخواهیم داشت. دیسک‌ها و کارتریج‌ها، صرفاً تبدیل به یه کلید فیزیکی برای باز کردن قفل دانلود نسخه دیجیتال میشن. شاید در آینده، تنها راه برای تجربه بازی‌ها، خرید از فروشگاه‌های دیجیتال باشه و دیسک‌های فیزیکی، فقط به عنوان یه یادگاری یا آیتم کلکسیونی (البته از نوع ناقصش!) باقی بمونن.
این برای کسایی که به داشتن مجموعه فیزیکی علاقه دارن، یا به هر دلیلی نمی‌تونن یا نمی‌خوان به نسخه‌های دیجیتال و دانلودهای حجیم وابسته باشن، خبر خیلی بدیه. انگار داریم به سمتی میریم که مالکیت واقعی بازی‌ها از دستمون خارج میشه و همه چی به تصمیمات شرکت‌های بزرگ و وضعیت سرورهاشون گره می‌خوره.
حرف آخر: یک هشدار جدی برای صنعت گیم
ماجرای دیسک‌های ناقص Doom: The Dark Ages، فقط یه مشکل ساده برای یه بازی خاص نیست. این یه هشدار جدی برای کل صنعت گیم و به خصوص، برای طرفداران نسخه‌های فیزیکی و حامیان حفظ و نگهداری بازی‌هاست. اگه شرکت‌ها به صدای اعتراض گیمرها گوش ندن و این رویه رو ادامه بدن، باید منتظر روزی باشیم که دیگه چیزی به اسم “بازی فیزیکی قابل بازی بدون اینترنت” وجود خارجی نداشته باشه. و این، یعنی از دست رفتن بخش مهمی از هویت و تاریخچه بازی‌های ویدیویی.
نظر شما چیه؟ آیا با این حرکت بتسدا موافقید؟ فکر می‌کنید آینده بازی‌های فیزیکی به کدوم سمت میره؟ آیا شما هم از اون دسته گیمرهایی هستید که ترجیح میدن نسخه فیزیکی بازی‌ها رو داشته باشن؟ تجربیات و نظراتتون رو با ما و بقیه کاربرای ایکس بازی تو قسمت کامنت‌ها در میون بذارید. این بحث، خیلی جدی‌تر از اونیه که به نظر میرسه!
